Zakład Geoekologii
OPRACOWANIA ON-LINE
 |
Jan Marek Matuszkiewicz
|
Podstawy teoretyczno-metodyczne
Regionalizacja geobotaniczna to zhierarchizowany, wedle określonych reguł, podział przestrzeni geograficznej dokonany ze względu na zróżnicowanie szaty roślinnej. Niniejszy geobotaniczny podział regionalny terytorium Polski jest oryginalnym opracowaniem autorskim i stanowi rozwinięcie wcześniejszej propozycji zawartej w opracowaniu:
- Matuszkiewicz J.M., 1993, Krajobrazy roślinne i regiony geobotaniczne Polski, Prace Geograficzne IGiPZ PAN, 158, 107 s.
Podział z 1993 roku został także zaprezentowany w dwu publikacjach kartograficznych:
- Matuszkiewicz J.M., 1994, 42.5. Krajobrazy roślinne i regiony geobotaniczne 1:2 500 000. 1. Krajobrazy roślinne, 2. Regiony geobotaniczne (w:) Atlas Rzeczypospolitej Polskiej, IGiPZ PAN, Główny Geodeta Kraju, Warszawa.
- Matuszkiewicz W., Faliński J.B., Kostrowicki A.S., Matuszkiewicz J.M., Olaczek R., Wojterski T., 1995, Potencjalna roślinność naturalna Polski. Mapa przeglądowa 1:300 000. Arkusze 1-12, IGiPZ PAN, Warszawa.
W pierwszym z wymienionych opracowań można zapoznać się ze szczegółowymi podstawami teoretycznymi i metodycznymi podziału. Należy zaznaczyć, że najważniejszym materiałem źródłowym o zróżnicowaniu przestrzeni geograficznej dla wydzielania regionów podstawowego szczebla były mapy potencjalnej roślinności naturalnej w skali przeglądowej. Natomiast grupowanie regionów podstawowych w wyższe jednostki oparte było na rozmaitych kryteriach wynikających z charakterystyki krajobrazowej, syntaksonomicznej i biogeograficznej regionów.
Prezentowane ujęcie geobotanicznej regionalizacji Polski uwzględnia nowe dane i możliwości przetwarzania danych, jakie uzyskał autor w ciągu 15 lat od czasu powstania pierwotnego opracowania. Obecna regionalizacja jest zapisana w postaci wektorowej, na podstawie której opracowano rastrowe arkusze mapy. Prezentowany podział, w porównaniu z pierwotnym z 1993 r., został znacznie uszczegółowiony w zakresie przebiegu granic regionów podstawowych, co ma wpływ także na przebieg granic regionów wyższych hierarchicznie szczebli. Znacznym zmianom uległy również nazwy poszczególnych regionów. Natomiast pod względem wyróżnienia jednostek nowy podział jest nieznacznie zmodyfikowany odnośnie liczby i przyporządkowania regionów podstawowych, nie wykazując większych różnic w zakresie ich grupowania do wyższych hierarchicznie jednostek.
Hierarchia jednostek regionalnych
Geobotaniczna regionalizacja ma charakter podziału hierarchicznego i obejmuje następujące klasy regionów, o specyficznym sposobie kodowania:
- I - działy geobotaniczne (w kodzie oznaczane kolejnymi dużymi literami od A do I), częściowo z podziałem na poddziały (kody: E i E'), zaliczane w zestawieniu tabelarycznym do odpowiednich jednostek wyższego rzędu, tj. prowincji i ewentualnie podprowincji,
- II - krainy geobotaniczne (w kodzie oznaczane cyframi po wielkiej literze, np. A.1 albo C.5), dzielone w niektórych przypadkach na podkrainy (w kodzie oznaczane cyframi z dodatkiem małych liter, np. A.5a),
- III - okręgi geobotaniczne (w kodzie oznaczane cyframi po kodzie krainy, np. A.3.1), obligatoryjnie dzielone na podokręgi geobotaniczne, stanowiące podstawowe jednostki podziału geobotanicznego (w kodzie oznaczane małymi literami po kodzie okręgu, np.: A.3.1.a).
Obszar Polski w prezentowanym podziale geobotanicznym dzieli się na:
- 4 prowincje geobotaniczne, z których jedna dzieli się na dwie podprowincje,
- 9 działów geobotanicznych, z których jeden dzieli się na dwa poddziały,
- 34 krainy geobotaniczne, z których 9 dzieli się na 2-4 podkrainy (przyjmując rangę podkrainy rozpatrywać można 50 jednostek w kraju),
- 187 okręgów geobotanicznych,
- 928 podokręgów geobotanicznych (z których dwa przecięte są granicą kraju).
Średnia wielkość jednostki podstawowej (podokręgu geobotanicznego) w granicach kraju wynosi 337 km2, zaś pomijając te przecięte granicą państwa - 346 km2.
Uwagi o formie opracowania
Geobotaniczny podział regionalny Polski jest zaprezentowany na 15 planszach szczegółowych, na których zamieszczono granice regionów z uwzględnieniem ich hierarchii, kody podstawowych jednostek regionalnych (podokręgów), ważniejsze miejscowości oraz siatkę podziału przestrzennego układu ATPOL. Dla ułatwienia dołączono osobną planszę całego kraju z uwzględnieniem regionów od szczebla podkrainy i podziałem arkuszowym oraz planszę z siatką kwadratów 10×10 km i 100×100 km systemu ATPOL. Hierarchiczny podział regionalny w postaci tabeli zawiera kody i nazwy regionów różnego szczebla oraz dane o ich wielkości.
Niniejsze opracowanie jest zgodne pod względem formy z mapą potencjalnej roślinności naturalnej Polski [Matuszkiewicz J.M., 2008, Potencjalna roślinność naturalna Polski, IGiPZ PAN, Warszawa].
Pliki do pobrania
- Objaśnienia (w j. polskim i angielskim) + pkt. 2 [pobierz plik pdf, 4,2 MB].
- Zestaw 15 map rastrowych prezentujących regiony geobotaniczne Polski (z miejscowościami i siecią ATPOL) + mapa całej Polski z regionami od szczebla podkrainy i podziałem arkuszowym + mapa całej Polski z siecią kwadratów ATPOL [pobierz archiwum zip, 3,8 MB].
- Lista regionów geobotanicznych - podział hierarchiczny [pobierz plik Excela].
Podział arkuszowy mapy regionalizacji geobotanicznej Polski
Objaśnienia
Lewy przycisk myszy - wyświetlenie wybranego arkusza mapy na ekranie. Mapa zostanie zmniejszona do wymiaru ekranu użytkownika. Aby powiększyć ją do skali oryginalnej należy użyć, w zależności od przeglądarki, graficznego przycisku w prawym dolnym rogu obrazka (polecenie Rozwiń...) lub lupy, w którą automatycznie przekształci się kursor.
Prawy klawisz myszy (Zapisz element docelowy jako…) - zapis wybranego arkusza mapy na lokalnym dysku. Wszystkie pliki są w formacie png i mają wielkość 0,3-0,4 MB.
Przykładowy arkusz mapy regionów geobotanicznych Polski
Lista regionów geobotanicznych - podział hierarchiczny (przykładowy fragment)
Niniejsze opracowanie chronione jest prawem autorskim, które przysługuje Janowi Markowi Matuszkiewiczowi. Kopiowanie i rozpowszechnianie opracowania w całości lub w częściach możliwe jest wyłącznie za pisemną zgodą autora. Dopuszcza się bez tego warunku wykorzystanie w formie kopiowania pojedynczych arkuszy mapy do celów naukowych i dydaktycznych z podaniem cytatu opracowania.
Redakcja strony WWW: Jacek Wolski
Ostatnia aktualizacja: 5.06.2011