Przywracanie prywatnej własności przedwojennych kamienic a rewaloryzacja przestrzeni miejskiej w Warszawie: mechanizmy i skutki

Głównym celem badań jest wyjaśnienie znaczenia przedwojennych kamienic w procesach rewaloryzacji przestrzeni miejskiej oraz w procesach przemianach struktur społeczno-przestrzennych w Warszawie. Drugim, równorzędnym celem badania jest wyjaśnienie mechanizmów przemian społecznych i przestrzennych związanych z przedwojenną zabudową. Pojęcie „przedwojenne kamienice” stosowane w projekcie odnosi się do budynków wybudowanych de facto do 1944 roku (zgodnie z kategoriami wieku zabudowy przyjętymi przez Główny Urząd Statystyczny), które w 1945 roku zostały skomunalizowane na podstawie dekretu o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m. St. Warszawy (26 października 1945 roku; Dz.U. Nr 50, poz. 279), a współcześnie są przedmiotem reprywatyzacji wskutek roszczeń składanych przez dawnych właścicieli lub ich spadkobierców. Wskutek nałożenia na siebie procesów wykupowana mieszkań komunalnych przez ich lokatorów oraz zmiany właścicieli budynków, współczesna struktura własności oraz struktura zamieszkania przedwojennych budynków przybiera skomplikowaną formę.

Według przyjętej hipotezy badawczej, zjawisko przywracania własności prywatnej przedwojennych kamienic wpływa na rewaloryzację przestrzeni miejskiej oraz struktur społecznych. W projekcie, termin „rewaloryzacja” odnosi się zarówno do przestrzeni miejskiej jak i do struktury społecznej, która podlega przemianom wskutek napływu nowych bądź wymiany dotychczasowych mieszkańców. Renowacja przedwojennych budynków przez prywatnych właścicieli przyczynia się do przywrócenia ich jakości oraz do wzrostu ich wartości. Te z kolei mogą powodować wyrugowanie dotychczasowych mieszkańców (lokatorów), stopniowo zastępowanych przez średnie i wyższe kategorie społeczne. Proces ten charakteryzuje odmienna dynamika katalizowana przez różne czynniki. W projekcie skoncentrowano się na przeanalizowaniu wpływu dwóch czynników: (1) lokalizacji w danym rejonie miasta, jak również na (2) poziomie zróżnicowania struktury własności mieszkań w reprywatyzowanych budynkach.