Narzędzie ewaluacyjno-badawcze dostępności transportowej gmin w podukładach wojewódzkich

Projekt jest kontynuacją dotychczasowej współpracy Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN z Ministerstwem Rozwoju Regionalnego w zakresie programowania i zarządzania środkami strukturalnymi w kontekście zarówno konstrukcji aplikacji komputerowej pozwalającej na badanie dostępności potencjałowej, a także badań ewaluacyjnych dotyczących ewaluacji inwestycji w infrastrukturze transportowej. Projekt jest jednocześnie pierwszą próbą ewaluacji ex-ante projektów realizowanych w perspektywie 2007-2013 na poziomie gminnym. Ogromne możliwości ewaluacyjne daje utworzona specjalnie na potrzeby projektu aplikacja komputerowa. Zakłada się, że aplikacja będzie wsparciem prac zarówno w perspektywie finansowej 2007-2013, jak i w obszarze przyszłej polityki spójności w Polsce również po roku 2013.

Najistotniejszym rezultatem projektu jest aplikacja komputerowa umożliwiająca potencjalnemu użytkownikowi wykonywanie symulacji zmian drogowej potencjałowej dostępności transportowej z punktu widzenia zarówno kraju, jak i regionu w układach wojewódzkich na poziomie gmin. Staje się zatem możliwa ocena dowolnych inwestycji na sieci transportowej z punktu widzenia ich wpływu na zmiany dostępności gmin w kontekście dostępności krajowej oraz dostępności wewnątrzregionalnej. Rezultatem projektu jest również ewaluacja ex-ante w postaci zestawu map wynikowych z wybranymi symulacjami zmian dostępności na poziomie gminnym w wyniku realizacji wybranych inwestycji infrastrukturalnych z listy priorytetowych projektów na lata 2007-2013. Ponadto wykonano mapę dostępności transportowej gmin w Polsce uwzględniającą dwa wymiary dostępności, tj. wojewódzki i krajowy, a następnie porównano otrzymane wyniki z dostępnością w kontekście europejskim.

Należy wymienić również istotne rezultaty metodyczne w postaci znacznie większego spektrum możliwości wyboru danych wejściowych do symulacji w różnych wariantach (krajowy, regionalny) w ramach aplikacji. Można tu wymienić m.in. możliwości:

• dowolnego parametryzowania modelu prędkości ruchu,
• importu dowolnej sieci transportowej,
• importu dowolnej kolumny mas,
• dowolnego parametryzowania funkcji oporu przestrzeni,
• włączenia oraz parametryzowania potencjału własnego.

Powyższe możliwości jakie daje aplikacja przekładają się na duże spektrum możliwych zastosowań w przyszłości oraz dalszych badań zapoczątkowanych w niniejszym raporcie. Są to m.in. wykorzystanie metody ilorazu potencjału (np. na rynku pracy, w zakresie dostępu do szkół wyższych lub szpitali) lub porównywanie wyników dostępności przy różnych założeniach wejściowych (np. przy różnych funkcjach oporu przestrzeni lub różnych prędkościach podróży wewnątrzregionalnych). Ponadto, podobnie jak w przypadku poprzedniej wersji aplikacji istnieje możliwość wykonywania symulacji zmian dostępności w wyniku realizacji inwestycji infrastrukturalnych, z tą różnicą że generowane wyniki są znacznie dokładniejsze, ponieważ przedstawiane na poziomie gminnym a nie powiatowym. Głównym rezultatem projektu jest zatem aplikacja komputerowa, która w przyszłości może zostać uzupełniona oraz gruntownie przebudowana. Potencjalne możliwości rozbudowy aplikacji są bardzo duże i dotyczą przede wszystkim uwzględnienia: przepływów transportowych (wówczas aplikacja mogłaby służyć nie tylko jako model potencjału ale również grawitacji), kosztów transportu, jako elementu oporu przestrzeni (do tej pory tym elementem jest czas podróży), środków transportu (w tym przede wszystkim na poziomie gminnym sieci transportu publicznego uwzględniającej możliwości przesiadki między transportem autobusowym a kolejowym, a także lotniczym).