West-Zone Participatory Spatial Planning in Europe. Zadanie Participatory planning with use of geo-visualisation in the middle part of Vistula River Valley

Projekt miał na celu wypracowanie numerycznych narzędzi dla komunikacji w ramach dyskusji pomiędzy planistą a różnymi podmiotami (osoby prywatne, organizacje społeczne, instytucje państwowe) przy rozpatrywaniu zmian, jakie zachodzić będą w środowisku w wyniku przyjmowanych rozwiązań planistycznych, w szczególności narzędzi o charakterze tzw. geowizualizacji.

Projekt „Partycypacja społeczna w planowaniu przestrzennym w Europie” wchodził w skład programu Unii Europejskiej INTERREG IIIC, a realizowany był w pięciu krajach Unii Europejskiej, w tym w Polsce. Jego głównym celem było wypracowywanie nowych metod i narzędzi tzw. „geowizualizacji” skutków planowania przestrzennego i projektowania inwestycji dla umożliwienia szerokiej partycypacji społecznej w podejmowaniu decyzji planistycznych. Polski zespół składający się z pracowników z Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN i Centrum Informacji o Środowisku UNEP-GRID-Warszawa realizował zadanie „Partycypacja społeczna w planowaniu z użyciem geowizualizacji w środkowej części doliny Wisły”. Ostatecznym efektem prac była aplikacja internetowa z funkcjonalnością GIS oraz panelem dyskusyjnym – GDP Viewer, umożliwiająca przeglądanie map tematycznych oraz zgłaszanie uwag i komentarzy odnoszących się do konkretnych treści prezentowanych na tych mapach np. do postanowień planów zagospodarowania przestrzennego, nowych propozycji inwestycyjnych, które wymagają konsultacji społecznej.

Zakres przestrzenny prezentowanych prac obejmował bardzo ważny pod względem ekologicznym fragment doliny Wisły poniżej Warszawy (wraz z Kampinoskim Parkiem Narodowym), położony w granicach Obszaru Metropolitalnego Warszawy (OMW). W ramach projektu przeanalizowano i oceniono zmiany środowiska wynikające z przyjęcia założeń do planu zagospodarowania przestrzennego OMW, tworzonego przez władze samorządowe województwa mazowieckiego. Założeniem projektu INTERREG IIIC PSPE było wsparcie procesu planistycznego przy opracowywanym planie zagospodarowania przestrzennego Obszaru Metropolitalnego Warszawy (OMW). Ważnym etapem było przystosowanie scenariuszy ekologicznych do stanu umożliwiającego ich geowizualizację.

 

Scenariusze ekologiczne były tworzone na trzech poziomach:

1. Na poziomie ogólnych założeń przeprowadzono analizę wybranych (skrajnych) elementów założeń do planu zagospodarowania przestrzennego wybranej części Obszaru Metropolitalnego. Zwrócono przy tym szczególną uwagę na konsekwencje rozwiązań planistycznych w odniesieniu do obszaru Kampinoskiego Parku Narodowego (będącego jednocześnie ostoją w ramach sieci Natura 2000) i jego otuliny, czyli obszaru najcenniejszego przyrodniczo i podlegającego szczególnej ochronie prawnej.
2. Na poziomie szczegółowych wniosków do planu przeprowadzono analizę wybranych propozycji lokalnych (obszary problemowe) zgłaszanych przez władze samorządowe lub grupy mieszkańców (jednej z gmin) z zamiarem kształtowania planu OMW.
3. Na poziomie wariantowych rozwiązań lokalizacji trasy komunikacyjnej przeprowadzono analizę konsekwencji praktycznych realizacji dużej inwestycji drogowej (droga krajowa S-7), która musi się znaleźć w planie OMW, a której realizacja może spełnić postulaty władz samorządowych i grup mieszkańców.

Rezultaty polskiego zadania w projekcie „Partycypacja społeczna w planowaniu przestrzennym w Europie” były prezentowane na spotkaniach w Mazowieckim Biurze Planowania i Rozwoju Regionalnego, Kampinoskim Parku Narodowym, Gminie Łomianki i firmie konsultingowej DHV POLSKA Sp. z o.o. Metoda scenariuszy ekologicznych i narzędzia geowizualizacyjne spotkały się z ogólnym zainteresowaniem ich uczestników. Przeważały opinie, że jest to metoda, która może w dużym stopniu ułatwić publiczną dyskusję i udział społeczeństwa w planowaniu przestrzennym. Można ją wykorzystać na etapie planowania, informowania o planach inwestycyjnych i zbierania opinii od zainteresowanych grup społecznych. Jest alternatywą dla tradycyjnych metod.

Tytuł publikacji z wynikami projektu:

• Andrzejewska M., Baranowski M., Kowalska A., Matuszkiewicz J., Roo-Zielińska E., Rusztecka M., Solon J., 2007, Development of a geo-discussion panel as a tool for public participation in Poland [in:] van den Brink A., van Lameren R., van de Velde R., Däne S. (eds.), Imaging the future. Geo-visualisation for participatory spatial planning in Europe, Wageningen Academic Publishers, s. 65-73.

Wybrane wyniki realizacji projektu zostały także opublikowane w innych wydawnictwach:

• Matuszkiewicz J.M., Solon J., Roo-Zielińska E., Kowalska A., Romanowski J., 2007, Zastosowanie scenariuszy ekologicznych dla poprawy partycypacji społecznej w planowaniu przestrzennym, Urbanista, 5, 53, s. 18-24.
• Matuszkiewicz J., Roo-Zielińska E., Kowalska A., Solon J., 2007, Ecological consequences of „Łomianki ring road” – expressway variants entered to the Spatial Management Plan of the Warsaw Metropolitan Area [w:] K. Czapiewski, T. Komornicki (red.), Proceedings Warsaw Regional Forum 2007, Institute of Geography and Spatial Organization PAS, Warszawa, s. 47-48.