Effects of human activity on degradation of natural environment in river valleys in arid and semiarid climate – case study of the Dades-Draa river valleys (south Morocco)

Jednym z celów projektu były badania dotyczące określenia wpływu czynników naturalnych i antropogenicznych na zróżnicowanie właściwości chemicznych wód podziemnych i powierzchniowych w dorzeczu Dades-Draa.

Wykazano, że wody wysokogórskiej części dorzecza, obejmującej wschodnią części Atlasu Wysokiego, reprezentują przede wszystkim typ wodorowęglanowo-wapniowy i wodorowęglanowo-magnezowy. Wody wschodniej części Kotliny Ourzazate są typologicznie podobne do wód Atlasu Wysokiego. W centralnej i zachodniej części kotliny wzrasta jednak dość wyraźnie ich ogólna mineralizacja oraz zmienia się typ hydrochemiczny na chlorkowo-wapniowy i siarczanowo-wapniowy. Wody środkowej części dorzecza, obejmującej obszar poniżej zapory Mansour ed Dahabi, mają całkowicie odmienny charakter. Dominują tutaj wody typu siarczanowo-wapniowego oraz chlorkowo-sodowego. Na podstawie relacji wskaźnika rNa/(rNa+rCa) do ogólnej mineralizacji wody określono wpływ czynników klimatycznych (opady, parowanie) oraz litologicznych (skład mineralny, podatność na wietrzenie) na kształtowanie właściwości chemicznych wód powierzchniowych i podziemnych.

Wyniki analizy wykazały, że chemizm wód z obszaru Atlasu Wysokiego oraz wschodniej części Kotliny Ourzazad, formował się pod wpływem procesów wietrzeniowych. Świadczą o tym stosunkowo niskie wartości ilorazu sodu do sumy sodu i wapnia oraz średni stopień zmineralizowania wód. Cechy chemiczne wód w środkowej części dorzecza uwarunkowane są natomiast intensywnym parowaniem, czego wyrazem jest wysoka mineralizacja ogólna wód oraz relatywnie duże wartości wskaźnika rNa/r(Na+Ca). Na podstawie analiz stosunków molowych oraz modelowania hydrochemicznego określono czynniki i rozpoznano procesy kształtujące jakość badanych wód. Wykazano między innymi, że chemizm wód wschodniej części Atlasu Wysokiego kształtują procesy rozpuszczania i ługowania liasowych wapieni, margli i dolomitów oraz procesy dolomityzacji. Właściwości wód środkowej części dorzecza są w dużym stopniu efektem rozpuszczania ewaporatów (gipsu, anhydrytu i epsomitu) oraz intensywnego parowania. Istotny wpływ na wielkość stężeń jonów wapnia, magnezu i sodu w badanych wodach mają również procesy sorpcji jonowymiennej.