Geobotanical diagnosis of developmental trends for forest communities in Polish regions with a view to the necessity of forest renaturalization, in particular in national parks and natural reserves

Projekt bazował na założeniu, że dokonanie współcześnie opisów fitocenoz w miejscach, w których zostały one szczegółowo scharakteryzowane przed kilkudziesięciu laty, może posłużyć do stwierdzenia zmian geobotanicznych (m.in. w składzie florystycznym i strukturze) zachodzących w zespołach leśnych Polski w różnych regionach, a na tej podstawie możliwe będzie określenie przyczyn i kierunków zmian w przyszłości.

W ramach projektu wykonano m.in.:

1. Szczegółową analizę geobotaniczną zmian w 46 podstawowych obiektach fitosocjologicznych w różnych regionach Polski, połączoną z poszukiwaniem uwarunkowań zmian i ich tendencji w przyszłości. Uwzględniono: bory świeże (11 obiektów), bory suche (9), bory wilgotne i bagienne (5), bory mieszane świeże (4), dąbrowy świetliste (3), grądy (3), buczyny niżowe (3), buczyny górskie (3), świerczyny i jedliny z gór i niżu (10), acidofilny las bukowo-dębowy i łęg jesionowo-olszowy. Stwierdzono nadspodziewanie duże przekształcenia w wielu obiektach, jak również zanikanie i ewolucję zespołów.
2. Analizę przeglądową tendencji rozwojowych (zmian florystycznych i strukturalnych) w typach (zespołach). W tym zakresie stwierdzono recesję przynajmniej 6 zespołów leśnych.
3. Zestawy składów gatunkowych drzewostanów odpowiednich dla podtrzymywania fitosocjologicznej charakterystyki zespołów w obiektach chronionych w poszczególnych regionach kraju.

Na podstawie powyższych wyników przygotowano obszerną publikację wydaną w ramach instytutowej serii Monografie: Matuszkiewicz J.M., Solon J., Orzechowski M., Kozłowska A., Różański W., Szczygielski M., Matejczuk G., Lorens B., Kowalska A., 2007, Geobotaniczne rozpoznanie tendencji rozwojowych zbiorowisk leśnych w wybranych regionach Polski, Monografie, 8, 978 s.

Pobierz publikację:

W tomie tym większość autoryzowanych rozdziałów jest autorstwa pracowników IGiPZ PAN:

• Kozłowska A., Zmiany w buczynie pomorskiej na kresowym stanowisku pod Biskupcem na Pojezierzu Mazurskim w ciągu 40 lat, s. 73-76.
• Kozłowska A., Analiza trwałości charakterystyki fitosocjologicznej borów świerkowych Tatr w ciągu 80 lat, s. 243-257.
• Kozłowska A., Analiza zmian w zbiorowiskach buczyn górskich w Bieszczadach, s. 258-272.
• Matuszkiewicz J.M., Zagadnienia wstępne, s. 17-34.
• Matuszkiewicz J.M., Analiza zmian w borach nadmorskich na Pobrzeżu Słowińskim od czasu badań Teofila Wojterskiego, s. 35-59.
• Matuszkiewicz J.M., Analiza zmian w buczynach i acydofilnych lasach bukowo-dębowych w nadleśnictwie Kartuzy, s. 59-96.
• Matuszkiewicz J.M., Przemiany borów suchych i świeżych w zachodniej części Borów Tucholskich, s. 96-129.
• Matuszkiewicz J.M., Zmiany w subborealnych świerczynach na kresowych stanowiskach na Pojezierzu Mazurskim, s. 134-143.
• Matuszkiewicz J.M., Ewolucja zbiorowisk borów suchych i świeżych na gruntach porolnych w nadleśnictwie Wielbark, s. 143-165.
• Matuszkiewicz J.M., Zmiany w zbiorowiskach borów sosnowych w rezerwacie „Czarnia” w Puszczy Kurpiowskiej, s. 165-176.
• Matuszkiewicz J.M., Zmiany w grądach, borach mieszanych i łęgach jesionowo-olszowych Puszczy Białowieskiej, s. 197-290.
• Matuszkiewicz J.M., Zmiany w dąbrowach świetlistych leśnictwa Korytów koło Żyrardowa, s. 343-354.
• Matuszkiewicz J.M., Kowalska A., Zmiana charakterystyki jedliny wyżynnej (Abietetum polonicom) w Górach Świętokrzyskich od czasu badań Seweryna Dziubałtowskiego i Romana Kobendzy, s. 354-371.
• Matuszkiewicz J.M., Lorens B., Przemiany borów sosnowych w Roztoczańskim Parku Narodowym w ciągu półwiecza, s. 371-386.
• Matuszkiewicz J.M., Przemiany zbiorowisk borów świeżych i wilgotnych w Borach Lublinieckich pomiędzy 1963 a 2003 rokiem, s. 386-397.
• Matuszkiewicz J.M., Bory świerkowe Masywu Śnieżnika Kłodzkiego – zmiany po 50-ciu latach, s. 397-410.
• Matuszkiewicz J.M., Ogólne kierunki zmian w zbiorowiskach leśnych Polski, ich przyczyny oraz prognoza przyszłych kierunków rozwojowych, s. 555-816.
• Matuszkiewicz J.M., Geobotanical identification of the development tendencies in forest associations in the regions of Poland – a synthetic survey, s. 817-848.
• Matuszkiewicz J.M., Regionalne optymalne składy gatunkowe drzewostanów w typach siedliskowych lasów i zespołach leśnych (załącznik w zapisie numerycznym).
• Solon J., Przekształcenia borów sosnowych świeżych w Puszczy Augustowskiej, s. 105-117.
• Solon J., Przemiany zbiorowisk leśnych Kampinoskiego Parku Narodowego w ciągu 80 lat, s. 153-195.

Wyniki realizacji projektu umożliwiły także przeprowadzenie węziej ujętych badań, których wyniki (nie wszystkie jeszcze zakończone) przedstawiają publikacje:

• Matuszkiewicz J.M., 2011, Changes in the forest associations of Poland’s Białowieża Primaeval Forest in the second half of the 20^th century, Czasopismo Geograficzne, 82, 1–2, s. 67–103.
• Matuszkiewicz J.M., Solon J., 2008, Różnorodność leśnych zespołów roślinnych, siedlisk i krajobrazów [w:] A. Grzywacz (red.), Zasoby przyrodnicze polskich lasów, Polskie Towarzystwo Leśne, Cedzyna k. Kielc, s. 5-21.
• Solon J., Matuszkiewicz J.M., 2008, Zmiany typów fitosocjologicznych lasów: kierunki przyczyny i możliwości przeciwdziałania [w:] S. Mazur, H. Tracz (red.), Zagrożenia ekosystemów leśnych przez człowieka. Rozpoznanie – monitoring – przeciwdziałanie, Wyd. SGGW, Warszawa, s. 56-66.