Społeczne i polityczne konsekwencje nierówności przestrzennych: studium przypadku Europy Środkowo-Wschodniej

Projekt ten stanowi wkład do aktualnej debaty politycznej i naukowej na temat społecznych i

politycznych konsekwencji nierówności przestrzennych. Rosnące nierówności międzyregionalne w

krajach UE zostały opisane jako ryzyko dla spójności społecznej, powstawania różnych ruchów

społecznych i politycznych oraz źródło postrzeganej niesprawiedliwości i marginalizacji. W debacie

na temat "zemsty miejsc, które nie mają znaczenia" argumentuje się, że nierówności przestrzenne

w obrębie państw prowadzą do powszechnego niezadowolenia mieszkańców regionów

znajdujących się w niekorzystnej sytuacji, którzy czują się "pozostawieni w tyle" przez zachodzące

zmiany gospodarcze i zaniedbywani przez rządy centralne. Powstanie (prawicowych) partii i

ruchów populistycznych jest postrzegane jako konsekwencja tego "poczucia bycia pozostawionym

w tyle" w regionach zapóźnionych, a zatem zakłada się istnienie "geografii niezadowolenia".

Do tej pory debata na temat geografii niezadowolenia opierała się głównie na sytuacji w

Europie Zachodniej i Stanach Zjednoczonych. Jednak w porównaniu z Europą Środkowo-

Wschodnią, społeczno-przestrzenne okoliczności powstania populizmu są zupełnie inne. Podczas

gdy w Stanach Zjednoczonych i Europie Zachodniej ekonomiczny, demograficzny i

infrastrukturalny upadek regionów pozostawionych w tyle został przypisany postindustrializacji,

zmianom technologicznym i globalizacji, nierówności przestrzenne w Europie Środkowo-

Wschodniej ukształtowały się w innym kontekście. Nierówne przestrzennie efekty transformacji

postsocjalistycznej, emigracja, napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych, niskopłatne

miejsca pracy i ubóstwo w rolnictwie należą do koncepcji wyjaśniających istniejące wzorce

nierówności przestrzennych i ich konsekwencje w Europie Środkowo-Wschodniej. W związku z tym

uważamy, że skupienie się na Europie Środkowo-Wschodniej, do której zaliczamy kraje Europy

Środkowej, które doświadczyły transformacji postkomunistycznej, oraz byłe Niemcy Wschodnie,

jest obiecującym obszarem, w którym można wnieść spostrzeżenia dotyczące populizmu w

kontekście nierówności przestrzennych.

W tym projekcie (1) podejmujemy szczegółowe empiryczne spojrzenie na ważne argumenty

debaty na temat geografii niezadowolenia. W szczególności badamy, w jaki sposób nierówności

międzyregionalne przyczyniają się do nierówności społeczno-ekonomicznych na poziomie

indywidualnym, w jaki sposób odzwierciedlają się w subiektywnym postrzeganiu perspektyw

indywidualnych i wspólnotowych oraz poczuciu bycia pozostawionym w tyle, a także w jaki sposób

efekty regionalne przejawiają się w opiniach politycznych i zachowaniach wyborczych; (2)

przeprowadzamy międzynarodowe porównanie zagadnienia, co pozwoli nam wyjść poza badania

pojedynczych krajów i dostarczyć bardziej zniuansowaną analizę; (3) koncentrujemy się na trzech

krajach Europy Środkowo-Wschodniej, w których w ostatnich latach wzrosły nierówności

regionalne i gdzie populizm odgrywa ważną rolę na arenie politycznej; (4) stosujemy mieszane

(ilościowo-jakościowe) podejście do zagadnienia, aby zarówno zidentyfikować wymierne efekty

nierówności przestrzennych, jak i zrozumieć postrzeganie i perspektywy osób mieszkających w

miejscach "pozostawionych w tyle".