Zapraszamy do zapoznania się z wynikami badania ewaluacyjnego, którego celem była ocena wpływu inwestycji na autostradach i drogach ekspresowych, finansowanych z polityki spójności w ramach dwóch perspektyw finansowych: 2004-2006 i 2007-2013, na rozwój społeczno-gospodarczy i terytorialny Polski.  Kierownikami badania zrealizowanego przez IGiPZ PAN na zlecenie Krajowej Jednostki Ewaluacji byli dr hab. Tomasz Komornicki i dr. Piotr Rosik.

Głównym celem wykonanej ewaluacji była ocena wpływu budowy autostrad i dróg ekspresowych na rozwój społeczno-gospodarczy i terytorialny Polski. Cele ewaluacji obejmowały m.in. ocenę wpływu rozbudowy sieci autostrad i dróg ekspresowych na poprawę dostępności transportowej kraju i regionów oraz na jakość i poziom bezpieczeństwa systemu transportowego, a także ocenę efektów społeczno-gospodarczych generowanych w miejscu realizacji inwestycji.

Wybrane wyniki

Pozytywne oddziaływanie Polityki Spójności nie ogranicza się wyłącznie do jej bezpośrednich i mierzalnych efektów, jak m.in. kilometry wybudowanych czy zmodernizowanych dróg czy linii kolejowych. Zmiany społeczno-gospodarcze, jakie dokonują się w wyniku rozbudowy sieci transportowej, można rozpatrywać w ujęciu popytowym (występującym w czasie trwania procesu inwestycyjnego) i podażowym (długookresowym).

Wyniki badania ewaluacyjnego wskazują, że inwestycje współfinansowane ze środków UE pozwoliły częściowo na wyeliminowanie wielu wąskich gardeł w sieci drogowej.

Nastąpiło znaczne poszerzenie zasięgu rynków pracy ośrodków wojewódzkich, szczególnie w centralnej i południowej Polsce (zasięg izochrony 60 min.).

 

 

Czas podróży do Warszawy oraz do stolic województw został skrócony (w przypadku dojazdu do Warszawy o ok. 20 proc. głównie w województwach: wielkopolskim, lubuskim i dolnośląskim, a  do miast wojewódzkich - średnio o 3,9 proc.).

 

Nastąpiła poprawa bezpieczeństwa wzdłuż korytarzy drogowych, szczególnie w wyniku budowy obwodnic.
Niemniej badanie pokazuje, że rozkład przestrzenny tych inwestycji był jednak nierównomierny, co sprawiło, że w Polsce Wschodniej postęp w zakresie podnoszenia dostępności transportowej był mniejszy niż na zachodzie kraju. Niemniej jednak nastąpiła znacząca poprawa dostępności wielu regionów - w niektórych województwach zmiany sięgają nawet kilkudziesięciu procent (podkarpackie, łódzkie, lubuskie). Pozostaje nadal problem niewystarczającej liczby inwestycji na Pomorzu Środkowym (wraz z północną Wielkopolską), Mazurach i Suwalszczyźnie oraz w obszarach metropolitarnych, gdzie znajduje się najwięcej tzw. wąskich gardeł (drogi dojazdowe do dużych miast, w szczególności drogi wylotowe z Warszawy).

W kontekście międzynarodowym dużą poprawę dostępności przynoszą odcinki realizowane w ciągach autostrad A1 (Sośnica-Gorzyczki), A2 (Konin-Emilia) oraz A4 (Zgorzelec-Krzyżowa). Zauważalna jest bariera granicy zewnętrznej strefy Schengen, gdzie mimo niektórych inwestycji prowadzących do granicy (np. autostradowa obwodnica Mińska Mazowieckiego) dostępność międzynarodowa znacząco nie wzrosła, co można tłumaczyć efektem kolejek na granicy wschodniej, które niwelują pozytywne skrócenie czasu w Polsce.

 

Najważniejsze rekomendacje

Badanie ewaluacyjne wykazało, że w celu zapewnienia konkurencyjności kraju oraz regionów należy dążyć do domykania najważniejszych dróg transportowych i tworzenia spójnej sieci komunikacyjnej. Konkurencyjność w skali lokalnej powinna być zapewniana poprzez kompleksowe dowiązywanie miejscowości  do rozwijającej się sieci dróg najwyższych kategorii i poprzez budowę szlaków transportowych niższego rzędu. W tym kontekście najważniejsze wydaje się właściwe projektowanie lokalizacji węzłów na autostradach i drogach ekspresowych.

Działania inwestycyjne w zakresie rozbudowy sieci autostrad i dróg ekspresowych w nadchodzącej perspektywie finansowej 2014-2020 w naturalny sposób muszą pozostać kontynuacją prac podjętych w latach 2004-2013.

Wyniki badania zostaną zaprezentowane na posiedzeniu tematycznym Krajowego Forum Terytorialnego, zaplanowanego na dzień 19 listopada 2013 r.

Raport z badania ewaluacyjnego 

Broszura informacyjna